โพรง (8): ใจหาย (เสมือนคำนำ)

รอจะเขียนเรื่องนี้มาหนึ่งปีเต็ม
ลองอ่านดูนะ

...........

พิมพ์ครั้งแรกใน HIP เดือนพฤศจิกายน 2551

โพรง
เรื่องและภาพประกอบโดย วชิรา
www.rabbithood.net

ใจหาย (เสมือนคำนำ)

ผมเป็นคนหนึ่งที่เผลอมองดวงไฟวิบวับสีส้มกลมลอยละลิ่วขึ้นบนท้องฟ้า โยกซ้ายเยกขวาไปตามบงการของลม เรียงรายเป็นสายพลิ้วไหว สยายไกลสายตาออกไป

ยิ่งผนวกเข้ากับสัมผัสแรกเริ่มของลมหนาวที่เพิ่งเดินทางไกลมาทักทายเบาๆ ก็ยิ่ง...

ในช่วงขณะเคลิบเคลิ้มนั้น เสียงของความหมายทางศาสนาดังแว่วอยู่ไกลลิบ แผ่วบางคล้ายเสียงกระซิบของแมลงวันที่กระพือปีกอยู่อีกฟากของท้องฟ้า ไม่มีใครใส่ใจความจริงเหล่านั้น ผมแทบไม่ได้ยินอะไรเลย

แม้กระทั่งจากตัวเอง

แล้วจู่ๆ ก็นึกสงสัยว่า ลวดที่ยึดเส้นรอบทรงกลมของโคมสวยงามเหล่านั้น มันไปตกสุมอยู่ที่ไหนกันบ้าง
แล้วอีกนานไหมกว่ามันจะสลายไป
.........

ผมเดาว่าทุกคนน่าจะมีคำถามที่ตัวเองต้องตอบบ่อยๆ ยกตัวอย่างเช่นในช่วงเวลาจบมัธยม ก็ต้องคอยตอบคำถามว่าจะเรียนคณะอะไร หรือช่วงที่ใกล้เรียนจบ ก็ต้องคอยคำถามว่าจบแล้วจะไปทำอะไร (หรือช่วงที่ถึงวัยมาตรฐาน ก็ต้องคอยตอบคำถามว่า เมื่อไหร่จะแต่งงาน) ผมเองก็มี

คำถามเหล่านี้แตกต่างกันตามช่วงเวลาต่างๆ กันของชีวิต

ตั้งแต่โยกย้ายมาอยู่เชียงใหม่ คำถามหนึ่งที่ต้องตอบบ่อยคือทำไมจึงเป็นที่นี่ เข้าใจว่าผู้ที่ถามก็คงมีเหตุจูงใจแตกต่างกันไป บางคนอาจสงสัยเพราะมาแบบไม่มีปี่ขลุ่ย บางคนรู้ว่าตั้งใจมาแค่เดือนเดียว บ้างอาจทำไปตามหน้าที่ (บ้างก็อาจรู้สึกว่ามาทำไม เขาอยู่ของเขากันดีๆ )

ผมไม่เคยสนิทสนมกับภูเขา มันเป็นความหมายที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน-ผมติดภูเขา
ติดภูเขาก็เหมือนติดละครทีวี ถึงเวลาก็อยากดู

หนักเข้าสำหรับบางคน ถึงเวลาก็ต้องดู

จากคนที่เคยอยู่ในเมืองหลวง สภาพแวดล้อมเบียดเสียดไปทั่วทุกท้องถนน การได้ดำรงชีวิตในเมืองขนาดกระทัดรัด เป็นสวรรค์ที่ไม่ไกลเกินไปและไม่ต้องรอนาน ผมไม่ได้รังเรียจรังงอนกรุงเทพฯ ที่ยังคงสถานะเป็นบ้านเกิดนะครับ เพียงแต่พยายามจะอธิบายว่าสภาพของเมืองที่แตกต่าง บุคลิกของเมืองที่ไม่เหมือนกัน ทำให้การจัดสัดส่วนการใช้ชีวิตนั้นแตกต่างตามไปด้วย

ผมเพิ่มช่วงเวลาสั้นๆ นั่งดูภูเขาในตอนเช้า-ทุกวัน ไม่มีวันหยุด (เคล้าเสียงก่อสร้างคอนโดฯ ที่เพิ่งงอกขึ้นมาในช่วงปีหลัง) จนกระทั่งวันหนึ่ง ภูเขาดอยสุเทพที่คุ้นเคยก็หายไปต่อหน้าต่อตา

ถ้าจำไม่ผิด เหตุการณ์นี้น่าจะเกิดในราวปีพ.ศ. 2550 ช่วงนั้นเชียงใหม่ปกคลุมด้วยฝุ่นหมอกควัน ฟ้าทั้งฟ้ากลายเป็นสีอมเทา หันไปทางไหนก็เห็นคนใส่หน้ากากปิดปากปิดจมูกเดินกันไปมา ผมรู้สึกคล้ายกำลังอาศัยอยู่ในโรงพยาบาลที่ทุกคนเป็นคนป่วย

ผมเองก็ด้วย

เหตุการณ์นี้เกิดขึ้นก่อนหน้านี้แล้ว ในช่วงที่ผมยังไม่มา สภาพภูมิศาสตร์ที่เป็นแอ่งกระทะ ฤดูกาลและวัฒนธรรมการเพาะปลูกของชาวเขา การบุกรุกเข้าเขมือบพื้นที่ป่าของชาวเมือง ขยะใบไม้มากมายที่ไม่รู้จะเอาไปทิ้งที่ไหน ความสะดวกสบายเล็กๆ น้อยๆ ในชีวิตประจำวัน ความหละหลวมของกลไกของรัฐ ผนวกเข้ากับสภาพอากาศทั่วทุกมุมโลกที่เปลี่ยนแปลงไปในทางเลวร้าย การแห่แหนกันมาของคนต่างถิ่น ทั้งแบบชั่วคราวและถาวร ทำให้เราต้องเงยหน้ายอมรับผลกระทบที่เกิดขึ้น

จะไปโทษใครได้ล่ะครับ นอกจากตัวเอง

ครั้งหนึ่งบนเครื่องบิน ที่ไหนสักแห่งบนท้องฟ้า ระหว่างกรุงเทพฯ ถึงเชียงใหม่ ผมนั่งติดกับคุณป้าคนหนึ่ง แกเป็นครู เป็นคนเชียงใหม่แท้ๆ เมื่อบทสนทนาดำเนินไปได้สักระยะ ผมถามแกว่ารู้สึกยังไงที่เชียงใหม่เติบโตขึ้นมาก คุณป้าตอบว่าแกไม่ค่อยรู้เรื่องหรอก เพราะว่าบ้านแกอยู่ออกไปทางนอกเมือง นานๆ จะเข้าเมืองมาสักครั้งหนึ่ง เข้ามาทีไร แกก็สังเกตว่ารถบนถนนเยอะขึ้น นักท่องเที่ยวเยอะขึ้น และคนต่างถิ่นที่ย้ายมาอยู่ก็เยอะขึ้นด้วย

“แต่ยังไงป้าก็รู้สึกว่าเชียงใหม่เป็นเมืองอบอุ่น”

เมื่อสิ้นเสียง ผมค่อนข้างแน่ใจว่าคุณป้าไม่ได้หมายความถึงอุณหภูมิความร้อนในอากาศ แต่คงมีความหมายอื่น และถ้าไม่เข้าข้างตัวเองจนเกินไป ผมรู้สึกว่าคุณป้าไม่ได้กีดกันคนต่างถิ่น-อย่างผม เพราะไม่มีเนื้อหาใดของการสนทนาที่จะทิ่มแทงการโยกย้ายถิ่นที่อยู่ของผู้มาอยู่ใหม่

รอยยิ้มและแววตาของคุณป้า จริงใจและเป็นมิตร

เวลานั้นผมฉุกคิดได้ว่า นี่เราจะมาเสวยความสะดวกสบายในเมืองอบอุ่นของคุณป้าผู้นี้แต่เพียงอย่างเดียวหรือ ถ้าวันหนึ่งภูเขาที่มองทุกวันจู่ๆ ก็หายไป แล้วเราจะทำอย่างไร หนี-ย้ายไปหาที่อยู่ใหม่ที่ดีกว่า แล้วทิ้งซากเมืองแสนหวานไว้กับผู้ที่ไม่คิดจะย้ายไปไหนเพียงเพราะว่าที่นี่คือบ้านของเขาหรอกหรือ

บ้านที่เคยอบอุ่น...ของเขา

ด้วยความที่ไม่ใช่นักสิ่งแวดล้อมอาชีพ ทั้งยังไม่มีคุณสมบัติใดๆ ที่จะสามารถขับเคลื่อนกลไกเพื่อต่อสู้แก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อมที่หนักหนาสาหัสขึ้นทุกวัน เพียงแต่รู้สึกว่าถ้าเรามีโอกาสได้อาศัยอยู่ในเมืองที่เราชอบ ก็ควรช่วยกันรักษามันไว้ อย่างน้อยความรู้สึกชอบจะได้ยืนระยะยาวนานขึ้น

บ้านขนาดใหญ่ที่ผู้อยู่อาศัยช่วยกันดูแล อย่างไรเสียก็น่าจะทั่วถึงกว่าการจ้างวาน

ผมคิดว่าความชอบของคนเรานั้นมีวันหมดอายุ สามารถเปลี่ยนแปลงไปตามเงื่อนไขปัจจัย ระยะเวลาของมันจึงเป็นเรื่องยากเกินคาดเดา แต่กว่าจะถึงวันนั้น ผมรู้เพียงว่าเมืองที่ไม่มีผู้คนกินนอนเคลื่อนไหว สุดท้ายก็เป็นได้เพียงโบราณสถาน

ที่นักท่องเที่ยวจะทุ่มเทความสนใจก็เฉพาะเวลามีการแสดงแสงสีเสียง
.........

เมื่อช่วงต้นปี ผมลงไปงานแต่งงานเพื่อนสนิทที่บนเกาะหมาก จังหวัดตราด ก่อนไปเพื่อนๆ ก็โทรมาย้ำว่า อย่าลืมขนโคมลอยติดไม้ติดมือไปด้วย กะว่าจะไปจุดกันหลังพิธีแต่งงาน ผมฟังแล้วก็อิดออด อ้อมแอ้มว่าอย่าจุดเลย เพราะถ้ามันลอยไปตกที่ทะเล ใครจะเป็นคนเก็บ เพื่อนได้ยินเข้าก็ไม่ว่าอะไร

จนเมื่อหลังเสร็จพิธี พวกเขาก็จุดโคมลอยกัน บอกว่าซื้อมาจากแถวๆ ถนนข้าวสาร กรุงเทพฯ

โคมลอยที่วันนี้ความหมายของมันได้เปลี่ยนแปลงไปจากการเป็นส่วนหนึ่งของประเพณีแต่เก่าก่อนโดยสิ้นเชิง

ผมมองเห็นความสนุกสนานของเพื่อนๆ ยามเมื่อพวกเขาพยายามจะทำให้โคมเหล่านั้นลอยละล่องขึ้นบนท้องฟ้า แล้วก็ไม่รู้จะพูดอะไร

ดวงไฟวิบวับสีส้มกลมดวงแล้วดวงเล่าลอยละลิ่ว โยกซ้ายเยกขวาไปตามบงการของลม เรียงรายเป็นสายพลิ้วไหว สยายไกลสายตาออกไป
ก่อนจะกลืนหายไปกับความมืดมืดของท้องฟ้า และตกลงไปที่ไหนสักแห่งกลางทะเล

มันคงลอยเคว้งคว้างอยู่อย่างนั้น ท่ามกลางกระแสคลื่น วันดีคืนร้าย ลูกปลาโง่ๆ สักตัว อาจพยายามเติมเต็มความหิวโหยด้วยการเข้าแหวกว่ายเข้าไปพิสูจน์ และอาจทุรนทุรายจนตาย โดยที่ญาติพี่น้องก็ไม่รู้สาเหตุ

ความโง่ของมันมีราคา
และเป็นราคาขึ้นกับการตัดสินใจของเรา